کتان

خصوصیات گیاهی: کتان از اولین گیاهانی است که اهلی شده و تاریخ کاشت آن به حدود 500 سال پیش در مصر می رسد . بزرک یا کتان با نام علمی Linum ustatissimum  گیاهی است یکساله از تیره کتان (Linaceae) که بصورت بوته ای ایستاده رشد می کند . ریشه مستقیم بزرک و کتان نفوذ عمقی به داخل خاک نداشته و بیشتر در لایه فوقانی خاک پراکنده است . میوه بزرک و کتان بصورت کپسول یا غوزه کوچکی است .

سازگاری: بزرک و کتان محصولی است سرمادوست که همانند گندم در بهار و نیز در پائیز ( بسته به سرمای زمستان ) کاشته می شود . گیاهچه سرمای زیر صفر ( 4- تا 6- درجه سانتیگراد ) و بوته های استقرار یافته سرمای نسبتاً شدید ( تا 10- درجه سانتی گراد ) را بخوبی تحمل می کند . اما گیاه بعد از گلدهی به سرما حساس می شود .بزرک و کتان ماهیتا روزبلند می باشد.

کود شیمیایی: مقدار 45 الی 60 کیلوگرم ازت و 35 تا 45 کیلوگرم اکسید فسفر برای هر هکتار زمین بزرک مناسب می باشد . تولید هر تن الیاف به حدود 80 کیلوگرم ازت ، 70 کیلوگرم اکسید پتاسیم و 40 کیلوگرم اکسید فسفر نیاز دارد .

تاریخ کاشت: تاریخ کاشت بزرک و کتان تحت تأثیر دو عامل سرما و زمان توسعه علهای هرز قرار دارد 

کنترل علفهای هرز: کنترل علفهای هرز بزرک و کتان با عملیات تهیه بستر ، تناوب زراعی با محصولات وجینی ، تراکم بالای بوته و استفاده از علف کشها انجام می شود . علف کشهائی مانند MCPA , Diallate , TCA , Diuron  بصورت قبل از سبز شدن قابل استفاده است . علف کشهائی مانند DNOC , MCPA را می توان برای کنترل علفهای هرز مزرعه تا قبل از شروع رشد جوانه گلها استفاده نمود .

آفات و امراض: آفت اختصاصی بزرک با خسارت اقتصادی در ایران گزارش نشده است . از بیماریهای مهم بزرک در ایران زنگ کتان است . عامل بیماری قارچی است به نام علمی Melampsora lini که بخصوص در نواحی مرطوب خسارت زیادی وارد می سازد . علائم اولیه بیماری بصورت لکه های نارنجی رنگی از اسپور قارچ بر روی ساقه ها ، برگها و گلها می باش د. این اسپورها توسط باد انتشار می یابد . در اواخر فصل ، لکه های سیاه رنگی در محل لکه های نارنجی پدیدار می شود . لکه های سیاه در حقیقت اسپورهائی است که همراه با بقایای گیاهی از سالی به سال دیگر انتقال می یابد .

برداشت: بزرک را هنگامی برداشت می کنند که بیش از 75 درصد کپسولها رسیده باشد کپسول و دانه رسیده قهوه ای رنگ بوده و دانه در کپسول بحالت آزاد تکان می خورد . بزرک را می توان به کمباین غلات برداشت نمود .